Zwykły lek może narobić problemów. Kierowcy muszą uważać

Zimne poranki, deszcze, chłodny wiatr - jesienne warunki atmosferyczne co roku sprawiają, że miliony ludzi walczy z przeziębieniami, katarem czy kaszlem. Często zamiast wizyty u lekarza musi wystarczyć porcja leków z apteki czy nawet z supermarketu. Wiele osób wybiera leki nieco przypadkowo i nie czyta ulotek. Taka lekkomyślność dla kierowców może mieć to poważne konsekwencje.

Podczas konferencji "Substancje psychoaktywne w ruchu drogowym" zorganizowanej przez Fundację "Wschodzące Słońce" pod patronatem Instytutu Transportu Samochodowego omówiono różne aspekty wpływu substancji psychoaktywnych na prowadzenie pojazdów. Zbadano, jak różne leki oraz substancje mogą wpłynąć na reakcje kierowcy.

Nawet zwykły lek przeciwkaszlowy może być niebezpieczny – pod warunkiem przyjęcia go w zbyt dużej dawce. Dekstrometorfan (DXM), będący pochodną morfiny, skutecznie łagodzi kaszel. Efekty odczuwalne są już po 10 minutach i utrzymują się u dorosłych przez 5-6 godzin. Badania na symulatorach pokazują, że przekroczenie zalecanej dawki 120 mg DXM może zaburzać zachowanie kierowcy. Skutki uboczne to senność i zawroty głowy.

W większości przypadków leki przyjmowane w zalecanych dawkach nie powinny stanowić zagrożenia, choć wiele zależy od stanu zdrowia osoby. Są jednak sytuacje, w których nawet standardowe leki mogą prowadzić do problemów. Podczas konferencji omówiono kilka takich przypadków.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Pewien pacjent w gabinecie okulistycznym otrzymał krople do oczu z atropiną i, czekając na badanie, postanowił pojechać autem załatwić sprawę. Efekt działania atropiny na jego oko sprawił, że nie mógł prawidłowo zaparkować.

Innym przykładem jest kierowca z napadami dusznicy bolesnej, który stracił przytomność po zażyciu Nitroglicerinum. Znane są również przypadki, gdy lek uspokajający (Meprobamat) spowodował, że kierowca nie zdołał pokonać zakrętu.

Pewien motocyklista, po spożyciu ośmiu butelek coca-coli, stracił panowanie nad pojazdem i uległ poważnemu wypadkowi. Badania wykazały, że przyczyną była wysoka zawartość kofeiny. To samo może dotyczyć innych napojów zawierających kofeinę, jak "energetyki" czy kawa.

Podczas konferencji przedstawiono listę substancji i leków, na które należy uważać, jeśli planujemy prowadzić pojazdy.

Na przykład leki rozszerzające źrenice, takie jak atropina, wyciągi z wilczej jagody czy Scopolan mogą upośledzić wzrok nawet do 24 godzin po zażyciu. Inne leki (np. Spasmophen, Vegantin, Spasmobamat, Isamid) znacznie rozszerzają źrenice, powodując światłowstręt i obniżenie ostrości wzroku. Niektóre preparaty mogą powodować podwójne widzenie, inne zwężają źrenice, takie jak pilokarpina, neostygmina, edrofonium. Problemy ze wzrokiem można mieć również po lekach przeciwpadaczkowych, nasercowych, nasennych i moczopędnych.

Szczególną ostrożność należy zachować przy lekach przeciwbólowych dostępnych bez recepty, jak Polopiryna, Calcipiryna, Piramidonum, Pyralginum, Butapirazol, Pabialgin, Veramid. Leki narkotyczne z reguły wykluczają możliwość prowadzenia pojazdów, jednak także popularne leki nienarkotyczne powinny być przyjmowane z rozwagą – większe dawki mogą wpływać na sprawność psychomotoryczną.

Z kolei antybiotyki (np. streptomycyna, gentamycyna, neomycyna, chinina) mogą negatywnie wpływać na słuch i równowagę. Niektóre z nich osłabiają mięśnie szkieletowe i powodują zaburzenia psychiczne. W wysokich dawkach mogą wywołać skutki przypominające upojenie alkoholowe.

Znieczulenia stosowane w zabiegach chirurgicznych również stwarzają ryzyko dla kierowców. Wiele drobnych zabiegów, które dawniej wymagały hospitalizacji, teraz wykonuje się w gabinetach, co może być problematyczne dla pacjentów przyjeżdżających samochodem.

Krótko działające znieczulenia ogólne mogą być stosowane przed powrotem pacjenta do domu, ale prowadzenie pojazdów po takich zabiegach nie jest zalecane przez co najmniej 7 godzin (np. po podtlenku azotu, Narcosanum, Thiopental, Brevinarcon).

Znieczulenia miejscowe prokainą czy lidokainą (stosowane w stomatologii) mogą zaburzać czynności psychomotoryczne. Pacjent powinien być poinformowany o tym, by nie prowadzić pojazdu przez co najmniej godzinę po znieczuleniu.

Podtlenek azotu, znany jako gaz rozweselający, staje się coraz bardziej popularny w gabinetach stomatologicznych. Chociaż jest bezpieczny w małych ilościach, jego użycie powinno wykluczać prowadzenie pojazdów. Lekarz musi poinformować pacjenta o tym zaleceniu.

Wiele osób zażywa leki nasenne dostępne bez recepty, które "stwarzają ryzyko niekontrolowanego przyjmowania przez kierowców." Dr hab. Marek Wiergowski, prowadzący konferencję, zaleca unikanie leków nasennych o długim i silnym działaniu (np. Luminalum, Tardyl, Reladorm, Cyclobarbital), jeśli planujemy podróż. Powinno upłynąć co najmniej 8 godzin od zażycia leku do rozpoczęcia podróży.

Osoby cierpiące na padaczkę często przyjmują leki zaburzające koordynację i koncentrację, a także powodujące problemy ze wzrokiem, senność i apatię. Leki na nadciśnienie mogą wywoływać działanie psychodepresyjne, a także prowadzić do zapaści i utraty przytomności.

Alergicy stosujący leki przeciwhistaminowe (m.in. Benzhydraminum, Allergasthmin, Diphergan, Phenazolinum, Tripelenaminum) mogą doświadczyć bólu głowy, osłabienia, senności oraz zaburzeń widzenia. Środki stosowane w chorobie lokomocyjnej (np. Aviomarin) również nie powinny być używane przez kierowców.

Cukrzyca to poważna choroba cywilizacyjna, a osoby przyjmujące leki muszą być wyjątkowo ostrożne za kierownicą. Przedawkowanie insuliny może prowadzić do hipoglikemii, zapaści i utraty przytomności. Doustne środki przeciwcukrzycowe (np. Diabetol, Chlorpropamid, Phenphormin) mogą powodować nudności, osłabienie mięśniowe, niezborność ruchów oraz zaburzenia psychiczne.

Dr hab. Marek Wiergowski podkreśla, że szczególne środki ostrożności powinny być podejmowane przy jednoczesnym przyjmowaniu leków przeciwcukrzycowych i innych leków.

Substancje łagodzące stany lękowe i złości nie powinny być stosowane przez kierowców, ponieważ mogą tłumić procesy emocjonalne, prowadząc do podejmowania błędnych decyzji. Ataraktyki obniżające napięcie i skurcze mięśni szkieletowych oraz antydepresanty (np. Imipramin, Amitryptylinum, Nialamide) mogą wywoływać zamroczenie, znużenie, splątanie myślowe, a czasem nawet niepokój, sztywność mięśni i drgawki.

Jednoczesne zażywanie antydepresantów i alkoholu, kawy czy herbaty, które pozornie poprawiają zdolność prowadzenia pojazdów, po pewnym czasie przynosi negatywne efekty.

Podczas konferencji wymieniono całą listę leków mających negatywny wpływ na prowadzenie pojazdów. Ponieważ jest ona bardzo długa, wybrano te, po których zażyciu nie powinno się prowadzić przez przynajmniej dobę. Są to leki, które silnie upośledzają sprawność psychofizyczną kierowcy:

• Alfentanilum* - przeciwbólowy,
• Buprenorphini hydrochloridum - przeciwbólowy i znieczulający,
• Butorphonolum* - przeciwbólowy,
• Cisatracurium – stosowany do zwiotczenia mięśni,
• Desfluranum – znieczulenie ogólne,
• Droperidolum – przeciwpsychotyczny, przeciwwymiotny, znieczulający przy jednoczesnym utrzymaniu przytomności,
• Felbamatum* - leczenie padaczki,
• Fentanylum - przeciwbólowy,
• Flunitrazepamum* – leczenie lęków, skurczów i drgawek,
• Fluoresceinum – barwnik stosowany w okulistyce,
• Fluoresceinum natricum – barwnik stosowany w okulistyce,
• Halothanum* - znieczulenie ogólne,
• Irinotecani hydrobromidum* - przeciwnowotworowy,
• Isofluranum – znieczulenie ogólne, usypiający,
• Ketaminum (ketamina) – znieczulający, przeciwbólowy, leczenie depresji,
• Lormetazepamum - działanie nasenne,
• Methadoni hydrocholridum - przeciwbólowy,
• Midazolamum - leczenie lęków, skurczów i drgawek,
• Morphini hydrochloridum (morfina) - przeciwbólowy, Morphini sulfas (morfina) - przeciwbólowy,
• Naloxoni hydrochloricum* - przeciwbólowy,
• Natrii pamidronas – przeciwnowotworowy,
• Pancuroni bromidum – stosowany do zwiotczenia mięśni,
• Pethidini hydrochloridum - przeciwbólowy,
• Pipecuronii bromidum – stosowany do zwiotczenia mięśni,
• Remifentanilum - przeciwbólowy,
• Suxamethonii chloridum - krótkotrwałe znieczulenie ogólne,
• Thiopentalum natricum – znieczulający,
• Tubocurarini – znieczulenie,
• Zolpidemi tartras - działanie nasenne,
• Zopiclonum – lek nasenny, uspokajający.