Wymagania stawiane olejom przekładniowym - część 2
Obecne konstrukcje różnego rodzaju mechanizmów są na tyle skomplikowane, że wymagają coraz częściej precyzyjnego doboru środka smarnego. Oleje przekładniowe dobiera się przede wszystkim ze względu na jakość oraz lepkość.
09.04.2011 | aktual.: 30.03.2023 12:23
Zalogowani mogą więcej
Możesz zapisać ten artykuł na później. Znajdziesz go potem na swoim koncie użytkownika
Najbardziej rozpowszechnioną klasyfikacją jakościową jest API (Amerykański Instytut Naftowy). Zawiera ona sześć klas oznaczonych literami GL i cyframi od 1 do 6. Oleje klasy GL od 1 do 3 są przeznaczone do mechanizmów o niewielkich obciążeniach, ale w praktyce już się ich nie stosuje, bo na rynku brak przekładni o tak małych obciążeniach.
Najczęściej spotykamy więc oleje klasy GL-4 i GL-5. Klasa GL-6 miała być przeznaczona do olejów przyszłościowych, o jeszcze doskonalszych właściwościach. W praktyce nie występuje.
Powstał za to nowy ogólnoświatowy standard SAE J2360. Oleje o tym standardzie oczywiście spełniają wszystkie wymagania klas GL-4 i GL-5, a ponadto także normy wojskowe USA. Norma ta przewiduje sprawdzanie zgodności oleju w konkretnych warunkach i jego monitoring podczas produkcji.
Klasyfikacje API
- GL-1 – oleje nie zawierające dodatków uszlachetniających. Mogą zawierać jednak środki przeciwkorozyjne i przeciwutleniające. Stosowane w przekładniach ślimakowych, stożkowych w lekkich warunkach pracy. Zazwyczaj mogą być zastępowane zwykłym olejem silnikowym.
- GL-2 – oleje z dodatkami przeciwkorozyjnymi, przeciwutleniającymi i zapobiegającymi pienieniu, do pracy w nieco cięższych warunkach niż ma to miejsce w przypadku olejów klasy GL-1.
- GL-3 – oleje z takimi samymi dodatkami jak GL-2, ale zawierające jeszcze dodatki typu EP, które poprawiają właściwości smarne, odporność na naciski, zatarcie, zużycie. Stosowane w umiarkowanych warunkach obciążeń i prędkości w przekładniach walcowych oraz stożkowych, np. w przekładniach tylnego mostu starszych konstrukcji.
- GL-4 – oleje z większą ilością dodatków uszlachetniających i typu EP. Stosowane w przekładniach hipoidalnych, pracujące przy zmiennych warunkach, dużym momencie obrotowym i małej prędkości, bądź odwrotnie. Zalecane do niektórych przekładni zmiany biegów.
- GL-5 – oleje wysokiej jakości o bardzo dobrych właściwościach smarnych. Zawierają ok. dwukrotnie więcej dodatków uszlachetniających w porównaniu z olejami klasy GL-4. Stosowane w przekładniach hipoidalnych pracujących pod dużym obciążeniem. Używane np. w przekładniach głównych mostów napędowych.
| Klasa lepkości | Maks. temp. przy lepkości 150 000 cP (st. C) | Min. lepkość kinematyczna przy 100 st. C (cSt) | Maks. lepkość kinematyczna przy 100 st. C (cSt) |
|---|---|---|---|
| 70W | -55 | 4,1 | - |
| 75W | -40 | 4,1 | - |
| 80W | -26 | 7,0 | - |
| 85W | -12 | 11,0 | - |
| 80 | - | 7,0 | 11,0 |
| 85 | - | 11,0 | 13,5 |
| 90 | - | 13,5 | 18,5 |
| 110 | - | 18,5 | 24,0 |
| 140 | - | 24,0 | 32,5 |
| 190 | - | 32,5 | 41,0 |
| 250 | - | 41,0 | - |
Druga klasyfikacja olejów przekładniowych rozróżnia je pod kątem lepkości. W tym przypadku najpopularniejsza jest norma SAE. Zależnie od temperatury oleje charakteryzują się inną lepkością. Aby mogły prawidłowo spełniać swoje zadanie, muszą więc pracować w odpowiednich temperaturach.
Norma J306, zawiera klasy lepkościowe, które oznaczone są literami SAE oraz liczbami: 70, 75, 80, 85, 90, 110, 140, 190, 250. Klasy 110 i 190 zostały wprowadzone kilka lat temu, aby można było jeszcze lepiej dobrać olej do poszczególnych dość ciężkich zastosowań, z uwzględnieniem bardzo ważnej w dzisiejszych czasach minimalizacji oporów ruchu.
Litera W przy niektórych oznaczeniach mówi nam o tym, że jest to olej sezonowy, na zimę. Obecnie jednak niemal wszystkie oleje są wielosezonowymi, i na opakowaniach widzimy oznaczenie wyglądające przykładowo w ten sposób: SAE 75/90 (lub SAE 75W/90).
Liczby 70, 75, 80, 85 oznaczają właściwości oleju w niskich temperaturach, zimowych. Przy czym SAE 70 jest stosowany w warunkach arktycznych. SAE 85 przeznaczone są do stosowania w zimie, w krajach o łagodnym klimacie. Pozostałe liczby odnoszą się oczywiście do dodatnich temperatur, gdzie oleje SAE 250 przeznaczone są do użytku w klimacie wybitnie gorącym. Praktycznie rzadko spotykane.
Oznaczenie zimowe wg. normy SAE J306 określa minimalną lepkość kinematyczną oleju w 100 stopni Celsjusza oraz maksymalną temperaturę, w której lepkość dynamiczna oleju wynosi 150 000 mPas (1 mPas = 1cP, jednostka lepkości dynamicznej 1 mPas to iloczyn milipascala i sekundy). Oznaczenia letnie określają zakres lepkości kinematycznej w temperaturze 100 stopni Celsjusza.
