Czy policjant może przeszukać samochód podczas kontroli? Poznaj swoje prawa
Funkcjonariusz policji może zatrzymać każdy pojazd na drodze celem przeprowadzenia kontroli, a przy tym sprawdzić trzeźwość kierowcy lub poprosić go o okazanie prawa jazdy. Co w sytuacji, gdy zostaniemy poproszeni o otwarcie bagażnika? Wbrew pozorom, policjant nie zawsze ma do tego prawo.
Kiedy policjant może przeszukać samochód?
Ochrona naszej prywatności jest gwarantowana przez przepisy konstytucyjne, co oznacza, że przeszukanie pojazdu nie może być standardową częścią kontroli. Taka procedura jest zarezerwowana dla działań dowodowych, które muszą zostać poprzedzone rozpoczęciem postępowania przygotowawczego.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Zgodnie z Kodeksem postępowania karnego, muszą istnieć konkretne przesłanki, które wzbudzają podejrzenia, że w samochodzie znajdują się przedmioty mogące być dowodem w sprawie lub przedmioty, które mogą zostać skonfiskowane w ramach postępowania karnego.
Istnieją jednak pewne wyjątki od tej zasady. Policjant ma prawo do samodzielnego podjęcia decyzji o przeszukaniu pojazdu, jeżeli jest to konieczne dla natychmiastowego zabezpieczenia śladów przestępstwa.
Dodatkowo, polskie prawo przewiduje możliwość kontrolowania bagaży w "środkach transportu lądowego" na podstawie art. 15 Ustawy o policji, pod warunkiem, że funkcjonariusz ma uzasadnione podejrzenia, iż osoba kierująca pojazdem lub osoba w nim przebywająca, może być sprawcą przestępstwa. W takim przypadku decyzja o przeszukaniu może wynikać z różnych okoliczności, jak informacje o popełnieniu przestępstwa, wcześniejsze ustalenia w toku śledztwa, ale także przypadkowa obecność w miejscu i czasie popełnienia przestępstwa.
Przeszukanie i kontrola w praktyce
W sytuacji, gdy przeszukanie jest elementem formalnego procesu karnego, konieczne jest postanowienie prokuratora o jego przeprowadzeniu. Dokument taki powinien zawierać zarówno dane osoby, której pojazd ma zostać przeszukany, jak i listę przedmiotów, które policja ma za zadanie odnaleźć.
Przed przystąpieniem do przeszukania, funkcjonariusz ma obowiązek poinformować właściciela lub użytkownika pojazdu o swoich zamiarach oraz przedmiotach, których poszukiwania dotyczą. Jeśli poszukiwana rzecz zostanie dobrowolnie wydana, przeszukiwanie zostaje zakończone, chyba że w postanowieniu prokuratora nie zostały wymienione konkretne przedmioty do odnalezienia.
Do dokonania kontroli zawartości bagażnika bez wydania postanowienia prokuratora, policjant musi podać podstawę prawną (np. art. 15 pkt 5 Ustawy o policji) oraz uzasadnienie działania. Nawet jeśli powód przeszukania mogą wydawać się nam mało przekonujący, nadal zachodzi obowiązek podporządkowania się poleceniom. Ważne jest, aby podczas przeszukiwania kierowca był obecny, a wszelkie działania zostały udokumentowane w notatniku służbowym.
W przypadku kontroli bagażnika, na żądanie właściciela pojazdu policjant musi sporządzić odpowiedni protokół. Jeśli przeszukanie miałoby być jedynie sposobem na uciążliwe traktowanie kierowcy, obowiązek ten może zniechęcić funkcjonariusza do jego przeprowadzenia. Jednakże, gdy kontrola nie jest bezpodstawna, konieczność sporządzenia dokumentacji nie powinna stanowić problemu.
Podczas spisywania protokołu ważne jest, by odnotować wszelkie uwagi dotyczące prawidłowości przeprowadzenia kontroli. Należy przy tym bezapelacyjnie trzymać się faktów. Chęć zaszkodzenia policjantowi fałszywymi zarzutami dotyczącymi przebiegu kontroli może skutkować poważnymi konsekwencjami. Jeżeli skarga dotyczy przekroczenia uprawnień, może ona zostać potraktowana jako formalne zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa. Wówczas zmotoryzowany zostanie wezwany na przesłuchanie przez prokuratora.
Najlepiej jest współpracować z policją, pamiętając jednocześnie o swoich prawach. Wiedza ta może okazać się kluczowa, aby uniknąć nadużyć, przy jednoczesnym zachowaniu poczucia bezpieczeństwa, które jest przecież głównym założeniem działań policji.
