Czy można wyprzedzać pasem rozbiegowym? Zapytaliśmy ministerstwo

Zacznijmy od tego, że w polskim prawie nie ma określenia "pas rozbiegowy". Prawidłowe to "pas włączania", co może być nieco mylącym określeniem, ponieważ kojarzy się z włączaniem do ruchu. Otóż na autostradzie nie jest tożsame z włączaniem się do ruchu w ogóle, ponieważ wjeżdżając na autostradę już jesteśmy w ruchu. Zostawmy więc potoczne określenie pas rozbiegowy.

Zapytałem Ministerstwo Infrastruktury o cztery kwestie:

1. Czy pas włączania należy interpretować jako miejsce, z którego włączamy się do ruchu, jak np. z drogi niebędącej drogą publiczną czy strefy zamieszkania?
2. Czy kierowca korzystający z pasa włączania może na tyle zwiększyć prędkość jazdy, by wyprzedzić kierującego jadącego normalnym pasem ruchu (innym niż włączania) i tym samym znaleźć się przed nim (wyprzedzić go)?
3. Czy kierowca jadący pasem ruchu, po minięciu skrzyżowania, może zmienić pas na włączania?
4. W związku z pytaniem 3., czy kierowca jadący pasem ruchu po zmianie na włączania może wyprzedzić pojazd jadący normalnym pasem ruchu (z jego prawej strony)?

Odpowiedzi udzielono mi wyczerpującej, ale nieprecyzyjnej. Wyjaśniono mi w niej co to jest włączanie się do ruchu, przy okazji przypominając o zasadach zmiany pasa ruchu. Odpowiedź była w praktyce klaką kodeksu drogowego, co z jednej strony jest zrozumiałe, z drugiej zaś nie dało żadnych konkretów.

Niemniej, zgodnie z moimi przypuszczeniami, odpowiedź ministerstwa jasno sugerowała, że pas włączania należy traktować jak każdy inny pas ruchu, a w związku z tym, że nie ma najmniejszej przeszkody prawnej przed tym, by w każdej chwili, każdy kierujący mógł zmienić pas na rozbiegowy. Czy można nim wyprzedzać? Tego wprost ministerstwo nie powiedziało, więc przyjrzyjmy się przepisom.

O pasie rozbiegowym nie ma nic w ustawie Prawo o ruchu drogowym. Pas rozbiegowy nie jest też częścią skrzyżowania, ponieważ nie stanowi łączenia dwóch jezdni. Łączenie takie jest wcześniej, a pas rozbiegowy jedynie je przedłuża, ale wraz z pozostałymi pasami ruchu stanowi już jedną jezdnię.

Przypomnę, że skrzyżowaniami są wzajemne połączenia jezdni: głównych, dodatkowych, łącznic lub zbierająco-rozprowadzających oraz miejsca zmiany przekroju drogi, np. z przekroju o dwóch jezdniach głównych na przekrój o jednej jezdni głównej i odwrotnie.

Wspominam o tym dlatego, że zgodnie z przepisami o wyprzedzaniu niedopuszczalne jest wyprzedzanie w obrębie skrzyżowania. Dla wielu może to być zaskakujące, ale są miejsca na węzłach drogowych, na tzw. wjazdach i zjazdach z autostrad i dróg ekspresowych, również z miejsc obsługi podróżnych (MOP), gdzie nie wolno wyprzedzać, choć nikt tego nie przestrzega (grafika poniżej).

Takimi miejscami nie są jednak pasy rozbiegowe. Zgodnie z ogólnie przyjętymi zasadami, pas rozbiegowy służy do płynnego wjazdu na jezdnię drogi, do której ruchu się włączamy (nie mylić z ogólnym pojęciem włączania do ruchu). Pas rozbiegowy może służyć zarówno do wyrównania prędkości z pojazdami znajdującymi się na drodze, jak i do zwiększenia jej, by można było je wyprzedzić i włączyć się przed nie.

Żadne przepisy w żaden sposób nie określają do czego taki pas służy, ani jak się na nim zachować, a jedynie określają konstrukcję i wymiary pasa włączania. W praktyce więc pas rozbiegowy jest najzwyklejszym pasem ruchu, jak każdy inny.

Oczywistą odpowiedzią na to pytanie jest twierdząca. Co jednak w sytuacji jak na grafice poniżej?

Jedziemy pojazdem zielonym, przed nami znajduje się pojazd czerwony, a po lewej stronie pojazd niebieski. Chcemy wyprzedzić pojazd czerwony, który jedzie wyraźnie wolniej, ale pojazd niebieski uniemożliwia nam to z lewej strony, samemu wyprzedzając niemrawo. Czy możemy zmienić pas ruchu na prawy (rozbiegowy) i wyprzedzić pojazd czerwony z jego prawej strony?

Przepisy tego absolutnie nie zabraniają, jeśli spełnimy wszystkie wymagania odnośnie zmiany pasa ruchu i wyprzedzania. Na takiej drodze dopuszczalne jest wyprzedzanie z prawej strony, ale pamiętajmy, że zmienić pas na rozbiegowy można wyłącznie wtedy, kiedy dzieli go od naszego linia przerywana, a na pasie tym nie jedzie inny pojazd. Jeśli tak jest, to musimy ustąpić mu pierwszeństwa.

Jakby tego było mało, po wyprzedzeniu czerwonego pojazdu (grafika poniżej), będąc na prawy pasie ruchu (rozbiegowym), mamy pierwszeństwo przed pojazdem niebieskim, jeśli chcemy zająć środkowy pas ruchu, czyli ten, który za chwile stanie się prawym, kiedy tylko pas rozbiegowy się skończy. Wynika to wprost z przepisów o zmianie pasa ruchu.

To, że takie wyprzedzanie jest zgodne z przepisami, a właściwie nie jest zabronione, nie oznacza, że jest bezpieczne i zalecane. Zasze wyprzedzanie z prawej strony może być zaskakujące dla kierującego pojazdem wyprzedzanym, który nie spodziewa się tam innego pojazdu. Jednak to właśnie w obrębie pasa rozbiegowego, może okazać się bezpieczniejsze niż poza nim, ponieważ mało kto myśli o zmianie pasa ruchu na rozbiegowy.

Większym zagrożeniem może być sytuacja, jak na ostatniej grafice, gdzie wyprzedzający z lewej strony może się nie spodziewać wjazdu na środkowy pas pojazdu z pasa rozbiegowego.