Klasyczne i nowe amerykańskie radiowozy [część 1]

Departament policji w Akron prawdopodobnie jako pierwszy w Stanach Zjednoczonych (i jeden z pierwszych na świecie) korzystał z samochodu. Pojazd miał napęd elektryczny. Jego zasięg sięgał 50 km, a prędkość maksymalna wynosiła ok. 25 km/h.

Został zaprojektowany przez inżyniera Franka Loomisa i zbudowany przez Collins Buggy Company. Wyjechał na drogi w 1899 r. Pierwsza interwencja przy jego użyciu polegała odebraniu ze skrzyżowania ulic Main i Exchange pijanego obywatela.

Rok później podczas zamieszek pojazd został wepchnięty przez tłum do kanału. Auto udało się odzyskać i służyło jeszcze przez kilka lat.

Wozy patrolowe zaczęły się upowszechniać ok. 1910 r., a to dzięki Fordowi T. Marka spod znaku niebieskiego owalu opracowała na zlecenie policji m.in. specjalną wersję z klatką do przewozu więźniów.

W latach 20. zaczęto stosować radiostacje. Dzięki nim funkcjonariusze nie musieli zatrzymywać się tak często przy telefonicznych budkach policyjnych. Mogli patrolować większe obszary i lepiej koordynować akcje.

W związku z rozwojem przestępczości zorganizowanej związanym z prohibicją oraz łatwym dostępem kryminalistów do pistoletów maszynowych Thompson, producenci zaczęli oferować opancerzone wersje swoich samochodów. Takie modele w swojej gamie miał m.in. Plymouth.

Radiowozy z prawdziwego zdarzenia zaczęły się pojawiać na amerykańskich drogach po II Wojnie Światowej. Firmy motoryzacyjne zaczęły łączyć w pakiety wyposażenie najczęściej zamawiane przez stróżów prawa.

Po dziś dzień na rynku samochodów specjalnych oferowanych policji dominuje "wielka trójka", czyli Ford, General Motors i Chrysler (obecnie Fiat Chrysler Automobiles). W USA nie ma jednego wzoru malowania. Przez lata bardzo popularne były barwy biało-czarne. Auta niebieskie lub biało-niebieskie upowszechniły się w miastach, zaś brązowe lub zielone stały się domeną szeryfów.

Standardy pozostają mniej więcej te same od lat. Chociaż bardzo popularne stały się SUV-y, to wciąż powszechnie policjantom służą sedany z często wzmocnionymi w stosunku do modeli seryjnych silnikami V6 lub V8. Pojazdy wyposaża się w dodatkowe chłodzenie, inne alternatory i wytrzymalsze zawieszenia. Wzmocnienia i dodatki sprawiają, że w porównaniu do cywilnych wersji auta policyjne ważą i po 450 kg więcej.

Tylna kanapa jest zazwyczaj oddzielona od przedniego rzędu np. kuloodporną szybą. Zabezpiecza się dodatkowo tylne ścianki oparć przednich foteli, aby ochronić plecy funkcjonariuszy przed atakami z użyciem ostrych narzędzi. Tylne siedzenia są pokrywane materiałami łatwymi do utrzymania w czystości.

Stosuje się też specjalne stacyjki. Istnieje możliwość wyciągnięcia kluczyka bez wyłączania silnika, kiedy funkcjonariusz chce szybko wybiec z auta, a przewiduje, że będzie musiał do niego wrócić np. w celu kontynuacji pościgu. Jeśli osoba postronna będzie chciała odjechać radiowozem z włączonym motorem, ale bez kluczyka, to chwilę po wyłączeniu hamulca postojowego pojazd się wyłączy.

Wszystkich amerykańskich radiowozów nie jesteśmy w stanie opisać w jednym tekście, ponieważ były ich dziesiątki. Przyjrzymy się kilku modelom sprzed lat oraz pojazdom stosowanym obecnie.

Już sama nazwa Chryslera Enforcera, który zadebiutował na początku lat 60., wskazuje, że mamy do czynienia z autem policyjnym. "Law enforcer" to po ang. "ten, który egzekwuje prawo".

Samochód bazował na modelu Newport. Był radiowozem pościgowym. Wkład w jego ostateczną formę mieli policjanci z California Highway Patrol, którym oddano do dyspozycji ostatecznie ponad 1200 sztuk Chryslera.

Enforcer był napędzany przez silnik V8 o pojemności 6,3 l. Prędkość maksymalna sięgała 210 km/h. Samochód przyspieszał od 0 do 60 mph (0-96 km/h) w 8,3 s. Policjanci cenili go za rozstaw osi zapewniający dobrą stabilność (122 cale, czyli 3,0988 m), a także hamulce mało podatne na fading.

Chrysler Enforcer pojawił się m.in. w filmie "Dzikie anioły" z 1966 r. z Peterem Fondą w roli głównej. Obraz opowiadał o gangach motocyklowych i był jednym ze zwiastunów kolejnych dzieł kontrkulturowych.

Dodge Monaco z lat 1974-1977 to jeden z najbardziej znanych amerykańskich pojazdów policyjnych, m.in. przez wzgląd na to, że pełnił ważną rolę w "Blues Brothers" (jak charakteryzował go Elwood Blues: gliniarski silnik, gliniarskie opony, gliniarskie zawieszenie).

Przed 1974 r. Monaco rzadko pojawiało się w policyjnych flotach. Auto było uznawane za zbyt luksusowe. Często korzystano za to z modelu Polara. Wraz wejściem na rynek nowej generacji, Monaco trafiło do niższego segmentu i zastąpiło Polarę. Chrysler i tak był krytykowany za zaprezentowanie samochodu o tak pokaźnych rozmiarach (5,6 m długości, rozstaw osi ponad 3 m) w dobie kryzysu paliwowego.

W swoich czasach Dodge Monaco był uznawany za najlepiej prowadzącego się sedana dostępnego dla policji. Jednym z atutów samochodu był silnik 440 Magnum, czyli motor V8 o pojemności 7,2 l. Generował on moc 280 KM.

Z powodu wspomnianego kryzysu naftowego, służby mundurowe w USA zaczęły poszukiwać mniejszych i bardziej oszczędnych samochodów. Jednym z nich był Chevrolet Nova, który zgodnie z amerykańską nomenklaturą był kompaktem, mimo niemal 5 m długości.

Zaczął zdobywać popularność, kiedy w 1975 r. departament szeryfa Los Angeles zamówił 75 egzemplarzy i zaczął używać go jako wozów patrolowych. Później dokupiono kolejne 222 sztuki.

Okazało się, że model Nova był o 20-30% tańszy w utrzymaniu (wliczając w to koszty paliwa i obsługi) od konkurencyjnych radiowozów. Auto było napędzane przez jednostkę 5,7 V8 rozwijającą według różnych źródeł 155 lub 170 KM.

Sami Amerykanie śmieją się, że bliźniacze modele Dodge Diplomat i Plymouth Gran Fury trudno wyobrazić sobie w wersjach innych niż taksówka lub auto policyjne. Dodge był wytwarzany w latach 1977-1989, zaś Plymouth w latach 1982-1989.

Samochody występowały w różnych wersjach. Korzystali z nich zarówno funkcjonariusze działający na terenach miast, jak i patrolujący trasy międzymiastowe. Odmianą bez policyjnego malowania jeździli detektywi.

Większość egzemplarzy była napędzana przez motor V8 o pojemności 5,2 l. Wozy pościgowe wyposażano w jednostkę V8 o pojemności 5,9 l.

Auta pełniące służbę w terenach zurbanizowanych mogły otrzymać 6-cylindrowy, rzędowy silnik o pojemności 3,2 l. Samochody w tym wariancie były znacznie wolniejsze. Rozpędzenie do 100 km/h trwało w nich ponad 20 s (wersjom V8 zajmowało to 12-13 s). Spalanie było za to niższe niż w przypadku pojazdów z V8 – ok. 13 l/100 km zamiast 17-20 l/100 km.

W obu samochodach stosowano wzmocnione przekładnie i zawieszenia, a także poprawiony układ elektryczny. Uchodziły za auta nie do zdarcia.

Ford Crown Victoria Police Interceptor (zwany CVPI lub Crown Vic) był przez kilkanaście lat najpopularniejszym samochodem policyjnym w USA i Kanadzie. Jego produkcja ruszyła w 1992 r. Ford ostatnie zamówienia przyjął w 2011 r. Pojazd przeszedł modernizację w 1998 r.

Konstrukcyjnie to klasyk. Crown Vic ma napęd na tył, a pod maską silnik 4,6 V8 o mocy 254 KM sprzężony z 4-stopniową skrzynią automatyczną. Konstrukcja oparta na ramie sprawia, że auto łatwiej naprawić po kolizji. Ford może wytrzymać uderzenie w tył z prędkością ok. 120 km/h.

Wiele Interceptorów przeżywa drugą młodość m.in. we flotach taksówkarskich. Auta pozbawione policyjnego wyposażenia są też sprzedawane użytkownikom prywatnym.

Następcą modelu Crown Victoria został Taurus, a właściwie Ford Police Interceptor Sedan. Standardowo auto ma m.in. wzmocnione zawieszenie i wydajniejszy alternator.

Drzwi są bardziej odporne na trzaskanie czy wyłamanie. Podwozie jest dodatkowo chronione przed uszkodzeniami.

Auto występuje w wersjach z napędem na przód i wszystkie koła. Do wyboru są silniki: 2,0 EcoBoost, 3,5 V6 EcoBoost oraz wolnossące V6 o pojemności 3,5 i 3,7 l. Jednostki mają moc odpowiednio 240, 365, 285 i 305 KM.

Dodge Charger Pursuit to radiowóz o jednych z najlepszych osiągów spośród tych patrolujących ulice i drogi USA. W 2011 r. samochód uzyskał najlepszy czas jednego okrążenia toru Grattan Raceway w historii dorocznych prób Police Vehicle Evaluation Test. Wynik 1 min 33,7 s uzyskany przy pomocy 370-konnej odmiany 5,7 V8 HEMI AWD z wciąż pozostaje niepobity.

W związku z tym, że cywilny Charger został w tym roku poddany liftingowi, zmodernizowany został także wóz policyjny. Poza wspomnianym motorem HEMI, do wyboru jest także jednostka 3,6 V6 Pentastar o mocy niemal 300 KM. Dodge oferuje auta z napędem RWD lub wszystkie koła.

Charger Pursuit ma z przodu tarcze hamulcowe o średnicy 368 mm z przodu i 350 mm z tyłu. Fotele są tak wyprofilowane, aby wygodnie było w nich podróżować ze sprzętem (bronią itd.).

Carbon E7 to samochód zaprojektowany od podstaw jako radiowóz. Nigdy nie miał być dostępny na szerokim rynku. Auto powstało zgodnie ze wskazówkami policjantów.

Do jego napędu miał służyć 3-litrowy diesel z BMW X5 z rynku amerykańskiego. Motor miał przekazywać moc 269 KM na tylną oś za pośrednictwem 6-biegowej skrzyni automatycznej. Prędkość maksymalna miała wynosić 250 km/h, a przyspieszenie od 0 do 96 km/h (60 mph) 6,5 s.

Wyposażenie miało obejmować m.in. HUD, możliwość zdalnego włączania i wyłączania silnika czy nagrywania sytuacji dookoła pojazdu. Do tego dochodziły zabezpieczony schowek na broń, osobna wentylacja dla przedniego i odizolowanego tylnego rzędu oraz system automatycznego odczytywania tablic rejestracyjnych.

Carbon E7 miał wytrzymywać przebiegi rzędu 400 000 km. Rozpoczęcie produkcji kilkakrotnie przekładano. Samochód ostatecznie pozostał prototypem. Carbon Motors upadło w 2013 r. po tym, jak departament energii odmówił udzielenia firmie rządowej pożyczki w wysokości 310 mln dol.