Olej w układzie klimatyzacji - czym smarowany jest kompresor?

O wymianie czy uzupełnianiu czynnika klimatyzacji wie niemal każdy posiadacz samochodu, a jeśli chodzi o czynnik, dużego wyboru nie ma. Większość aut jeżdżących po europejskich drogach ma w układzie klimatyzacji czynnik R134a, natomiast najnowsze modele są napełniane czynnikiem HFO-1234yf. Serwisant nie ma dużego pola do popisu i błędów. Tymczasem nieco inaczej wygląda temat oleju do układów klimatyzacji, który ma za zadanie smarować sprężarkę klimatyzacji.

Sprężarka klimatyzacji, to dość skomplikowane w budowie i zarazem bardzo delikatne urządzenie, które wykonuje kawał ciężkiej pracy w naszych samochodach, zapewniając nam wysoki komfort podróżowania nie tylko podczas upałów, ale także jesienią czy zimą. Kompresor jest urządzeniem trwałym, ale również drogim. O jego kondycję dba m. in. olej.

Najczęściej stosowanymi olejami do układów klimatyzacji są oleje typu PAG (glikole polialkilenowe) i POE (oleje poliestrowe). Rzadziej używa się olejów elektroizolacyjnych, ponieważ te stosuje się tylko do kompresorów z napędem elektrycznym (samochody hybrydowe i elektryczne). Jest też grupa olejów uniwersalnych (PAO), które teoretycznie mieszają się z innymi typami olejów i czynników, co nie jest do końca prawdą.

Oleje PAG występują w klasach lepkości 46, 100,150 i mieszają się z najpopularniejszymi czynnikami R134a oraz R1234yf. Są stabilne i odznaczają się niską higroskopijnością. Oleje typu POE są używane w układach z elementami miedzianymi. Na rynku pojawiają się też oleje zmieszane fabrycznie z barwnikiem UV, co pozwala odnaleźć uszkodzenie w układzie bez dodatkowego podawania barwnika i jednocześnie bez narażania sprężarki na obciążenia związane z gorszym smarowaniem. Producenci kompresorów zwykle nie akceptują stosowania innych olejów niż zalecane, nawet o innych parametrach lepkości, a zwłaszcza olejów uniwersalnych. Niestety to często takie oleje stosuje się w serwisach klimatyzacji, co jest jedną z przyczyn przyspieszonego zużycia sprężarki. Nie jest to jednak jedyny błąd popełniany przez serwisantów.

Zastosowanie niewłaściwego oleju może spowodować dość groźne dla sprężarki sytuacje, które doprowadzą do kosztownych konsekwencji. Niewłaściwy olej może się nie wymieszać z czynnikiem, co nie zapewni dostatecznego smarowania. Niestety często dochodzi również do niewymieszania olejów, na przykład zalanego fabrycznie i dodanego w serwisie, co może spowodować zwiększenie lub zmniejszenie jego lepkości albo wytrącenie z niego związków chemicznych. Związki te mogą zablokować przepływ oleju, natomiast jego zbyt duża lepkość spowoduje niedotarcie środka smarnego do elementów wymagających smarowania. Zmiana lepkości w dół również jest niekorzystna, ponieważ taki olej nie będzie zapewniał odpowiednio trwałego filmu.

Nierzadko jednym z błędów popełnianych w serwisach jest podanie nieprawidłowej ilości oleju do układu. Zbyt mało oleju to oczywiście niedostateczne smarowanie, ale też ryzyko przegrzania i jego zwęglenia się, co może spowodować nieszczelność na płycie zaworowej pomiędzy częścią wysokiego i niskiego ciśnienia układu. Zbyt duża ilość oleju to zaburzenie krążenia czynnika w układzie i wzrost obciążenia w kompresorze oraz jego przeciążenie, które może doprowadzić do awarii.

A zatem warunkiem długotrwałej i bezproblemowej eksploatacji sprężarki klimatyzacji jest oczywiście napełnianie układu właściwym olejem i właściwą jego ilością. Producenci podają jaki olej należy stosować do ich urządzeń i tych parametrów należy się ściśle trzymać. Warto przed oddaniem auta do serwisu zapytać mechanika jaki olej ma zamiar stosować. Pamiętajcie też, że nie macie żadnych szans na pozytywne rozpatrzenie reklamacji na nowy kompresor, jeżeli jego producent wykryje obecność niewłaściwego oleju.