Naprawa układów wtryskowych nowoczesnych silników Diesla

inż. Mariusz Barański:

Silniki zasilane olejem napędowym przeszły na przestrzeni lat prawdziwą metamorfozę. Diametralnym zmianom na lepsze uległy w ich przypadku kultura pracy, generowany hałas oraz osiągi. Kluczowe znaczenie miał tutaj rozwój układów wtrysku paliwa. Ostatnie dwie dekady to bezapelacyjnie era systemu Common Rail, którego stosowanie stało się obecnie normą. Trzeba zdawać sobie sprawę z tego, że jego prawidłowa praca zależy przede wszystkim od właściwego stanu wtryskiwaczy. Bez względu na rodzaj (elektromagnetyczne lub piezoelektryczne) urządzenia te są bardzo wrażliwe na jakość paliwa. Często zdarza się tak, że nawet najdrobniejsze zanieczyszczenia zawarte w oleju napędowym potrafią zaburzyć pracę całego układu. Dlatego też niezwykle istotne jest regularne wymienianie filtra paliwa i tankowanie samochodu na renomowanych stacjach paliwowych, co pozwoli na zminimalizowanie ryzyka awarii wtryskiwaczy.

O problemach z układem wtryskowym CR mogą świadczyć następujące objawy: utrudniony rozruch, nierówna praca silnika na biegu jałowym, czarny dym z rury wydechowej, zauważalne pogorszenie osiągów, odczuwalny wzrost zużycia paliwa, przegrzewanie się silnika. Po zauważeniu któregokolwiek z powyższych symptomów należy udać się do serwisu celem wstępnej diagnozy, w wyniku której może zostać podjęta decyzja o konieczności naprawy lub wymiany wtryskiwaczy na nowe. O ile tylko istnieje taka możliwość, to warto korzystać z tej pierwszej opcji. Fachowo i rzetelnie przeprowadzona regeneracja wtryskiwaczy przywraca im fabryczny stan, a poza tym pozwala zaoszczędzić sporą sumę pieniędzy. Podstawą jest jednak wybór profesjonalnego serwisu, dysponującego specjalistycznymi narzędziami. Tak w tej kwestii wypowiada się Sławomir Gądek, kierownik serwisu Bosch Diesel Center w Transbud Nowa Huta: „Czas profesjonalnej naprawy jednego wtryskiwacza CR przy użyciu narzędzi technologii trzeciego stopnia to około 1 do 2 godzin. Warto się na to decydować, ponieważ w stosunku do zakupu nowego podzespołu oszczędność finansowa wynosi od 50 do nawet 70%. Co istotne, regenerowany wtryskiwacz ma taką samą trwałość jak nowy, ponieważ podczas naprawy wymieniane są wszystkie zużywające się części wtryskiwacza. Części użyte do naprawy są oryginalne i pochodzą od producenta, który udziela na nie 24-miesięcznej rękojmi”. Alternatywą jest skorzystanie z programu Bosch eXchange, polegającego na zwrocie zużytych wtryskiwaczy i wymianie ich na podzespoły regenerowane fabrycznie. Warto także wiedzieć, że to jedyna metoda naprawy wtryskiwaczy piezoelektrycznych, które nie podlegają regeneracji w warunkach warsztatowych.

Jak zatem przebiega kompleksowa naprawa wtryskiwaczy w punktach Bosch Diesel Centrum/Bosch Diesel Service? Zaczyna się one od wymontowania nieprawidłowo pracującego podzespołu z silnika i pomiaru dawkowania paliwa na tzw. stole probierczym. Następnie wtryskiwacz jest rozbierany, a jego elementy myte za pomocą ultradźwięków. Gdy wszystko jest już dokładnie oczyszczone z osadów, ocenia się stopień zużycia poszczególnych części i wymienia się te, które wykazują odstępstwa od przyjętych norm. W kolejnym kroku wtryskiwacz jest składany w całość i ponownie trafia na stół probierczy w celu dokładnego pomiaru parametrów wtrysku. Przed zamontowaniem w silniku zdecydowana większość wtryskiwaczy wymaga jeszcze tzw. kodowania, które polega na nadawaniu konkretnemu wtryskiwaczowi indywidualnego kodu uwzględniającego charakterystykę dawkowania paliwa. Wynika to z tego, że mimo niezwykłej precyzji wykonania, wtryskiwacze wykazują minimalne różnice w ilości oleju napędowego dostarczanego do komór spalania. Zniwelowaniu tych różnic służy właśnie kodowanie. Wygenerowane kody są następnie zapisywane w sterowniku silnika. Dzięki temu sterownik jest w stanie wprowadzić odpowiednie korekty dawek paliwa dla poszczególnych cylindrów. Kodowanie należy przeprowadzać każdorazowo po regeneracji wtryskiwacza. Dopiero wtedy podzespół może zostać powtórnie zamontowany w silniku.

Drugim elementem systemu Common Rail, który po pewnym przebiegu może wymagać naprawy jest pompa wysokiego ciśnienia. Jakie są najczęstsze usterki pomp i z czego one wynikają? „Przede wszystkim jest to rozszczelnienie pompy spowodowane stosowaniem alternatywnego paliwa bądź niewłaściwych dodatków. Wtedy uszkodzeniu od składu chemicznego paliwa ulegają uszczelnienia. Oprócz tego, na skutek np. wody w paliwie, często zatarciu ulegają elementy tłoczące. Ostatnia sprawa to normalne zużycie eksploatacyjne pomp, które w przypadku pojazdów użytkowych następuje przy przebiegu sięgającym nawet jednego miliona kilometrów. Trudno to więc rozważać jako awarię. Jeśli natomiast chodzi o przyczyny usterek pomp, to są to złej jakość paliwa oraz brak kultury technicznej użytkowników, czyli niedokonywanie przeglądów aparatury paliwowej z wymianą elementów filtrujących na czas.” - mówi Sławomir Gądek. A czy usterki pompy mogą być przyczyną awarii wtryskiwaczy? „W przypadku produktów firmy Bosch jest to bardzo rzadkie, ponieważ ten producent stosuje dodatkowe zabezpieczenie, jakim są filtry szczelinowe zabudowane w króćcach doprowadzających paliwo do korpusu wtryskiwaczy” - twierdzi kierownik serwisu Bosch Diesel Center w Transbud Nowa Huta.

Naprawa pompy wtryskowej rozpoczyna się od wymontowania jej z auta i sprawdzenia parametrów na stanowisku probierczym, które pozwala na odzwierciedlenie warunków pracy pompy w samochodzie. Dzięki temu można przyczynę niesprawności. Po wykonaniu testu pompę rozbiera się na części składowe, a następnie dokładnie myje w myjce ultradźwiękowej. Kolejnym etapem naprawy jest ocena stanu poszczególnych elementów oraz określenie przyczyn niewłaściwej pracy pompy. Niesprawne części są zastępowane oryginalnymi nowymi częściami. Następnie pompa zostaje złożona w całość i ponownie trafia na stanowisko probiercze w celu przeprowadzenia końcowego testu. Jeśli wszystko działa jak należy może zostać z powrotem zamontowana do samochodu. Podobnie jak w przypadku wtryskiwaczy, alternatywą dla naprawy pompy wysokiego ciśnienia w autoryzowanym serwisie jest jej zwrot i wymiana na podzespół regenerowany fabrycznie (program Bosch eXchange).

Jeśli natomiast chodzi o pompowtryskiwacze, to swego czasu były one niemal wizytówką koncernu VAG. Silniki wysokoprężne wyposażone w takie właśnie rozwiązanie napędzały modele Volkswagena, Audi, Seata i Skody. Z niemieckich diesli PD (skrót pochodzi od słów Pumpe Düse, czyli pompowtryskiwacz) korzystały również inne marki, takie jak Mitsubishi, Dodge i Jeep. Silniki z pompowtryskiwaczami produkował i stosował także Land Rover. To już jednak przeszłość, ponieważ wszystkie wyżej wymienione marki przerzuciły się na system Common Rail. Jednostki z pompowtryskiwaczami stanowiły również źródło napędu ciężarówek Volvo i Scania. Po dzień dzisiejszy takiemu systemowi wtrysku oleju napędowego do komór spalania wierne pozostało jedynie Iveco (silniki Cursor 8 oraz Cursor 13). Dość często można spotkać się ze stwierdzeniem, że pompowtryskiwacze są bardziej odporne na trudy eksploatacji od systemu Common Rail. Oto, co na ten temat sądzi Sławomir Gądek: „Statystyki przebiegów pojazdów wyposażonych w pompowtryskiwacze mogą wprowadzić takie wrażenie, jednak nie można tego rozważać w taki sposób. Pompowtryskiwacze należą do układu sekcyjnego, gdzie wtrysk paliwa jest zależny od wałka rozrządu. Jego czas trwania i początek wprawdzie jest sterowany elektronicznie, jednak w pewnym ograniczonym zakresie. Układ CR ma tą przewagę, że wtrysk paliwa nie jest zależny od krzywek na wałku rozrządu, a paliwo obecnie może być podawane do komory spalania nawet 5 razy w trakcie jednego cyklu pracy cylindra”.

Jak każdy inny rodzaj układu wtryskowego, także i pompowtryskiwacze z czasem ulegają zużyciu. W ramach obecnie dostępnej technologii, możliwa jest naprawa omawianego podzespołu. Wymianie podlegają między innymi takie elementy pompowtryskiwacza, jak rozpylacz, elektromagnes, sprężyna oraz uszczelnienia zewnętrzne i wewnętrzne. „Demontaż i ponowny montaż pompowtryskiwaczy do silnika jest postrzegany jako bardziej skomplikowany niż wtryskiwaczy CR. Sama naprawa jest podobnie pracochłonna. Obecnie możliwa jest kompleksowa naprawa pompowtryskiwaczy przy pomocy najnowszych narzędzi Bosch.” - mówi Sławomir Gądek. Inną opcją jest skorzystanie z programu Bosch eXchange, dzięki któremu można wymienić zużyte pompowtryskiwacze na takie, które zostały poddane fabrycznej regeneracji.