Saab

Saab (Saab Automobile AB) jest pochodzącą ze Szwecji spółką popularnego koncernu lotniczego Saab, która powstała w 1947 roku i zajmowała się produkcją osobowych samochodów w latach 1947 – 2011. Ponadto, za najpopularniejszy model marki uważa się Saaba 9-3, którego produkcja została wznowiona w 2013 roku wyłącznie w małoseryjnej formie.

Pierwsze wzmianki o produkcji samochodów przez Saaba pojawiły się w okresie II wojny światowej, kiedy dział produkcji zajmujący się lotnictwem musiał zmierzyć się z brakiem zleceń spowodowanym zakończeniem działań wojennych. Z tego powodu zarząd spółki postanowił otworzyć dział produkcji samochodowej, która dostarczyłaby środków potrzebnych do utrzymania działalności firmy. W ten sposób powstał pierwszy model Saaba, który zaprojektowany został przez projektanta Gunnara Lujunstroma we współpracy ze znanym w branży motoryzacyjnej stylistą Sixtem Sasonem. Ich koncepcja polegała na stworzeniu budżetowego samochodu, który byłby uniwersalny i przeznaczony dla każdego kierowcy, zarówno młodego singla jak i starszej pani domu. Dzięki temu, w 1946 roku świat poznał pierwszy prototyp auta czyli Ursaaba, który dzięki testom w tunelu aerodynamicznym posiadał bardzo dobre współczynniki na poziomie 0.32. Ponadto pozytywne recenzje Ursaaba sprawiły, że już rok później producent zaprezentował kolejny prototyp, który w konstrukcji opierał się o doświadczenia marki w branży lotniczej w postaci karoserii, której konstrukcja przypominała skrzydło samolotu. Z tego powodu, dzięki pozytywnym recenzjom ekspertów z branży, w 1949 roku zdecydowano się rozpocząć produkcję modelu, który nazwano ostatecznie Saab 92.

Kolejnymi wyprodukowanymi przez Saaba modelami okazały się Saab 93, który wyposażony został w silnik mający trzy cylindry oraz Saab Sonett, który mieścił dwie osoby i napędzany był wykonanym z włókna węglowego silnikiem posiadającym dwusuwowy mechanizm. Ciekawostką jest fakt, że po latach projektant Sonett Rolf Mellde dopracował te modele i stworzył dodatkową wersję coupe (2-drzwiowa) nazwaną Saab 97. To wszystko zaowocowało wykupieniem firmy przez koncern ANA AB Nykopings Automobilfabrik, który rozwinął działalność marki poprzez stworzenie sieci dystrybucyjnej w Szwecji oraz otworzył pierwszą placówkę handlową na brytyjskim rynku nazwaną Saab GB Ltd. Kolejne zmiany nadeszły w 1969 roku, kiedy Saab Aktiebolag został połączony z Aktiebolaget Scania Vabis czyli producentem samochodów ciężarowych. W ten sposób działalność związana z tą kategorią aut została przeniesiona do Sodertajle, co wiązało się z przejęciem ok. 50% akcji pochodzącej z Finlandii firmy Valmet Automotive.

Postępujące zmiany w produkcji spowodowały, że w 1970 roku Saab jako pierwsza marka na świecie wprowadził na rynek spryskiwacze reflektorów, wycieraczki oraz elektrycznie podgrzewane fotele, co zainspirowane zostało bólem pleców jednego z szefów firmy. Dzięki temu, w 1972 roku Saab Scania Automotive Division uległo podziałowi, którego skutkiem była niezależna firma Scania i współpracujące ze sobą Saab Division z siedzibą główną w Nykoping. Zaowocowało to otworzeniem fabryki tworzącej części oraz wypuszczeniem na rynek całkowicie nowego modelu samochodu osobowego nazwanego Saab 900, który był zarazem pierwszym w historii autem osobowym posiadającym dodatkową turbosprężarkę. Przełożyło się to również na możliwość podjęcia współpracy z włoskimi: Lancią i Fiatem, z czego Saab skorzystał, tworząc nowy model określony współczynnikiem 9000.

Przełom lat 70. i 80. był dla firmy o tyle ważny, że właśnie w tym okresie do wyposażenia samochodów Saaba dodano filtry przeciwpyłkowe, a zmianie uległa również numeracja marki. Ponadto, właśnie wtedy na linie produkcyjne wjechał flagowy model marki czyli Saab 900, w którym projektant Giorgetto Giugiaro umieścił popularny dziś system ABS. Ponadto w 1983 roku Saab zdecydował się przedstawić koncepcyjny model 900 Convertible na targach samochodowych we Frankfurcie. Co więcej, lata 70 charakteryzują się wyraźnym zastojem w produkcji samochodów, co uległo zmianie dopiero w latach 80. Zbiegło się to z wejściem Saaba na amerykański rynek, którego zarząd po kiepskim debiucie podjął decyzję o sprzedaniu działu produkcji samochodowej koncernowi General Motors. Dzięki temu w 1993 roku Saab wprowadził na rynek drugą generację modelu 900, która oparta jest w znacznej mierze na flagowym Oplu Vectrze B oznaczonym jako 9-5. Ponadto w 2003 roku firma przedstawiła kolejną wersję Saaba 9-3, która opierała się o projekt Vectry C, a w 2010 światło dzienne ujrzała nowa generacja Saaba 9-5, która działała według mechanizmu Opla Insignia.

Wchodząc w okres lat 90, Saab skupił się na rozwoju promowanej jako zaimplementowana z kokpitu samolotu, technologii Night Panel, za pomocą której kierowca jest w stanie wyłączyć podświetlenie deski rozdzielczej (oprócz zegarów prędkości), aby uniknąć dodatkowego rozproszenia podczas jazdy nocą. Ponadto marka wprowadziła szereg usprawnień swoich modeli w postaci: specjalnych napinaczy pasów bezpieczeństwa, aktywnych zagłówków SAHR, 4 poduszek powietrznych czy aktywnych stref zgniotu. W międzyczasie mający znaczne udziały koncern General Motors zmusił Saaba do wprowadzenia zmian w nierentownych oddziałach firmy, co zaowocowało rozpoczęciem współpracy z Fuji Heavy Industries (2004 rok), która odpowiada za produkcję aut Subaru. W ten sposób użytkownicy otrzymali całkowicie nowego Saaba 9-2X, który inspirowany był modelem Subaru Impreza oraz posiadał ekologiczny silnik typu BioPower, którego działanie opiera się o ekstrakcję bioetanolu i benzyny. Kolejne zmiany nastąpiły w 2009 roku, kiedy Saab drogą sądową zaczął starać się o możliwość restrukturyzacji. Dodatkowo, w sprawę włączył się General Motors, który wystosował oficjalną prośbę do szwedzkiego rządu o pożyczkę w wysokości 5 miliardów koron, która pomogłaby podtrzymać produkcję samochodów do 2010 roku. Mimo to cała operacja zakończyła się fiaskiem, a premier Szwecji Fredrik Reinfeldt nazwał pomysł GM jako ''pułapkę''.

Pierwsze wzmianki o bankructwie Saaba pojawiły się w 2009 roku, kiedy General Motors wydał oświadczenie, w którym ogłosił niepowodzenie rozmów z firmą Spyker Cars. Wiązało się to z zakończeniem działalności Saaba, tym bardziej że wcześniej z przejęcia spółki zrezygnował Koenigsegg będący szwedzkim producentem sportowych aut. Ostatecznie w 2010 roku udało się zawrzeć porozumienie pomiędzy GM a wspomnianym Spyker Cars, które wycenione zostało na kwotę 74 milionów dolarów. Ponadto w 2010 roku na wsparcie Saaba zdecydowało się niemieckie BMW, które zgodziło się na dostarczenie swoich 4-cylindrowych silników napędzanych benzyną. Niestety, nawet taki ruch nie pomógł marce, czego konsekwencją był rok 2011 i zgłoszenie przez Saaba do sądu wniosku o bankructwo, co sprawiło, że wszelkie placówki, w których można było kupić egzemplarz auta, zanotowały niespotykany do tej pory popyt. Nie powstrzymało to jednak procesu zakończenia produkcji, co nastąpiło oficjalnie w 2012 roku, a ostatnie modele Saaba (9-3, 9-5) zostały wykupione 2013 roku w marcu.

Podczas trwania produkcji Saab wprowadził na rynek wiele innowacyjnych rozwiązań, które z powodzeniem wykorzystywane są w motoryzacji do dzisiaj. Do najbardziej znanych należy m.in. technologia Sensonic/Sentronic, która polega na specjalnie zaprojektowanej skrzyni biegów, posiadającej sterowane za pomocą komputera sprzęgło (automatyczne), co znacznie ułatwiało zmianę biegów. Kolejne, wspomniane już rozwiązanie to Night Panel czyli technologia pozwalająca na zgaszenie oświetlenia deski rozdzielczej podczas jazdy w nocy. Inne niemniej ważne udoskonalenie to stworzony przez Saaba SID (Saab Information Display) czyli specjalny ekran, na którym kierowca mógł wyświetlić informacje dotyczące temperatury panującej na zewnątrz auta, stopień zużycia paliwa oraz datę i aktualną godzinę. Ostatnią innowacją wartą wspomnienia jest standard Saab ReAxs czyli możliwość pasywnej obsługi tylnych kół, co stało się szczególnie popularnym rozwiązaniem w modelu Saab 9-3.

Największym osiągnięciem samochodu wyprodukowanego przez Saaba jest wygrana modelu Saab 96 prowadzonego przez kierowcę Erika Carlssona zarówno w Rajdzie Monte Carlo jak i Rajdzie 1000 Jezior.

Ciekawostką jest fakt, że w 1975 roku w szwedzkim Trollhattan słynny dyrektor marki Albert Trommer otworzył Muzeum Marki Saab, w którym zwiedzający mogą obejrzeć ok. 123 auta, w tym popularne koncepcyjne modele EV-1, Aero-X czy Ursaab. Ponadto, w 1987 roku, kiedy Saab obchodził 50-lecie istnienia, muzeum zyskało nową siedzibę, którą została stara parowozownia, a w 1997 roku całą powierzchnię przebudowano. Co więcej, z powodu zakończenia produkcji w 2012 roku Saab planował zamknięcie muzeum i sprzedanie dostępnych do oglądania eksponatów. Mimo to, dzięki Fundacji Wallenberg oraz władzom miasta Trollhattan udało się nawiązać współpracę z zarządem Saaba, co zaowocowało uratowaniem placówki, która do dziś cieszy się niesłabnącą popularnością.