Klucz dynamometryczny - co to jest i do czego służy?

Klucz dynamometryczny to narzędzie wykorzystywane do dokręcania śrub (także nakrętek) z precyzyjnie określoną siłą, a konkretnie momentem obrotowym. Wszędzie tam, gdzie śruby łączą kruche bądź miękkie materiały, np. lekkie stopy metali potrzebna jest precyzja w dozowaniu momentu. Mówiąc bardziej obrazowo – klucz pozwala w bezpieczny sposób dokręcić śrubę bądź nakrętkę bez uszkodzenia jej i całego połączenia. Jednocześnie zapewni właściwe połączenie elementów.

Przykładem naprawy, gdzie klucz jest niezbędnym elementem podczas precyzyjnego dokręcania, jest głowica silnika. Użycie zbyt małego momentu nie zapewni właściwego połączenia głowicy i bloku silnika, natomiast duża siła doprowadzi do niepożądanych odkształceń lub naprężeń, a nawet uszkodzeń gwintów.

Warto go także stosować przy wymianie świec (które są kruche) oraz – o czym nie pamiętają wszyscy wulkanizatorzy – także do dokręcania śrub kół (nie ulegają uszkodzeniu i łatwo je potem odkręć).

Precyzja klucza wynika z charakterystyki jego budowy. Specjalna sprężyna, umieszczona wewnątrz rękojeści, napina się w sposób, który umożliwia prace klucza z odpowiednią siłą. Ze sprężyną współpracuje zapadka, która blokuje sprężynę tak, by klucz mógł wykonać pracę z odpowiednim momentem.

Kiedy siła działania na rękojeść będzie wyższa niż ustalona wcześniej przez osobę korzystającą z klucza, wówczas mechanizm się zwalnia, co jest sygnałem, że doszło do dokręcenia śruby odpowiednim momentem.

Różnorodność czynności serwisowych wykonywanych przy samochodzie sprawia, że śruby wymagają dokręcenia z różnym momentem. O ile jeden typ klucza (o zakresie momentu od 0 do 30 Nm) wystarczy do obsługi elementów silnika, o tyle do przykręcenia kół potrzebne jest narzędzie o zakresie pracy od 30 do 200 Nm. W profesjonalnym warsztacie nie ma więc z reguły jednego klucza do wszystkiego.

Na rynku dostępnych jest kilka typów kluczy dynamometrycznych, w zależności od przeznaczenia, w szerokim zakresie cen. Podstawowe modele (tzw. wychylne), bez dużej dokładności, kosztują ok. 30–40 zł. Za jakościowo lepszy produkt należy zapłacić minimum 100 zł. Profesjonalne klucze elektroniczne, charakteryzujące się dużą precyzją, a nawet współpracą z komputerem, mogą kosztować nawet 1500 zł.